Ojczyzną Miłosza była Litwa. Tutaj się urodził i spędził młodość. Debiut literacki poety przypadł na rok 1930. W wileńskim piśmie Alma Mater Vilnensis opublikował dwa wiersze, utrzymane w odważnej, awangardowej formie. Taki styl poezji towarzyszył Miłoszowi w całym, wczesnym etapie twórczości, kiedy to przynależał do słynnej grupy Żagary, zrzeszające młodych i niepokornych wileńskich poetów.

Po krótkim pobycie w Paryżu, Miłosz opublikował swój pierwszy zbiór poezji – tomik Poemat o czasie zastygłym (1933), który zyskał uznanie krytyków. Dzięki stypendium, poeta mógł powrócić na rok do Francji. Fascynacja tym krajem okazała się kluczowa w późniejszym etapie jego życia.

Pod koniec lat trzydziestych Miłosz próbował pracy w Polskim Radiu w Wilnie i Warszawie. Mocno lewicowe poglądy sprawiły jednak, że nie zagrzał tam długo miejsca. Równolegle, kontynuował działalność poetycką, współpracując z czasopismami literackimi.

Pracy twórczej nie zaprzestał nawet w trakcie wojny. Przebywając w okupowanej Warszawie, tworzył wiersze pod pseudonimem Jan Syruć oraz prowadził nielegalną działalność wydawniczą. Dzięki staraniom Miłosza, opublikowano m.in. antologię poezji antynazistowskiej pt. Pieśń odległa.

Po wojnie poeta rozpoczął karierę w dyplomacji, pełniąc rolę attache kulturalnego w USA. Amerykańskie przemyślenia skłoniły Miłosza do napisania jego słynnego dzieła – Traktatu moralnego (1948), w którym opowiadał o moralnej roli poety w społeczeństwie.

W 1951 r. Miłosz zerwał stosunki z Polską, nie godząc się ze sposobem sprawowania władzy w kraju. Zrezygnował z dyplomacji i uzyskał azyl we Francji. Tam napisał zbiór dziewięciu esejów, pt. Zniewolony umysł (1953). Stanowią one wyraz krytyki komunizmu i jego niszczącego wpływu na wartości życiowe. Do innych dzieł okresu francuskiego należą m.in. powieść Dolina Issy, esej autobiograficzny Rodzinna Europa oraz Traktat Poetycki.

W 1960 r. Czesław Miłosz osiedlił się w USA, gdzie spędził kolejne trzydzieści trzy lata. Pracę poetycką wiązał z posadą wykładowcy literatury na Uniwersytecie Kalifornijskim. Twórczość Miłosza z tego okresu jest o wiele bardziej spokojna, a nawet uduchowiona, stojąc w kontraście do jego młodzieńczych dzieł. W latach siedemdziesiątych poeta zajął się tłumaczeniem Biblii.

1980 r. okazał się przełomowym w życiu artysty. Został on wyróżniony literacką Nagrodą Nobla za bezkompromisową wnikliwość w ujawnianiu zagrożenia człowieka w świecie pełnym gwałtownych konfliktów. Nagła eksplozja popularności Miłosza sprawiła, że tomiki jego poezji wydano w Polsce – po raz pierwszy od 1945 r. W 1981 r. poeta osobiście odwiedził kraj. Ponownie uczynił to w 1989 r., u schyłku komunizmu.

Od 1993 r. Miłosz na stałe mieszkał w Krakowie, gdzie spędził ostatnie jedenaście lat życia. Do ostatnich chwil tworzył. W 1997 r. wydał Pieska przydrożnego, za którego otrzymał literacką nagrodę Nike. Kolejne jego tomiki to: To (2000), Druga przestrzeń (2002), Orfeusz i Eurydyka (2002). W 2001 r. powstał trzeci i ostatni traktat Miłosza – Traktat o teologii.

Poeta zmarł w 2004 r. Pochowano go w Krypcie Zasłużonych kościoła na Skałce w Krakowie.

Czy wiesz, że… ?

• W 1941 r. Miłosz był zmuszony dorabiać sobie jako woźny na Uniwersytecie Warszawskim.
• Książki Miłosza cieszą się międzynarodową renomą. Przetłumaczono je na 44 języki.
• Poetę wyróżniono Orderem Orła Białego (1994) – najwyższym polskim odznaczeniem państwowym. Otrzymał również tytuł Sprawiedliwego wśród Narodów Świata (1989).
• Z uwagi na skrajnie lewicowe poglądy Miłosza, część osób oskarżała go o antypolskość i sympatyzowanie z komunizmem.
• Miłosz słynął z dużego dystansu do siebie. Kiedy tuż po ceremonii otrzymania Nobla zgłodniał, poprosił aby podwieźć go do pobliskiego McDonalda.
• Słynny film Pianista Romana Polańskiego miał powstać pięćdziesiąt lat wcześniej. Scenariusz do niego pisał Miłosz, który osobiście znał Władysława Szpilmana. Gwałtowne interwencje cenzorskie spowodowały, że poeta wycofał się ze współpracy. Film, w znacznie zmienionej, propagandowej formule, ujrzał światło dzienne w 1950 r., nosząc tytuł Miasto nieujarzmione.