Most Poniatowskiego
właściwie most księcia Józefa Poniatowskiego – most na Wiśle, powstały w 1914 r. i odbudowany po wojnie w 1946 r.
Most Poniatowskiego to jedna z najstarszych warszawskich przepraw wiślanych. Plany budowy popularnego Poniatoszczaka pojawiły się już w ostatnim ćwierćwieczu XIX w. Finalną decyzję inwestycyjną podjęto jednak dopiero w 1904 r., powołując w tym celu tzw. Komitet Budowy Trzeciego Mostu (w Warszawie istniały bowiem wówczas już dwa mosty – pasażerki most Kierbedzia w miejscu dzisiejszego mostu Śląsko-Dąbrowskiego oraz most kolejowy, w miejscu, gdzie obecnie znajduje się most Gdański).
Przedwojenny most Poniatowskiego miał niebywałego pecha. Już na etapie prac konstrukcyjnych wytykano projektantom i władzom miasta liczne malwersacje oraz opóźnienia w robotach. Efekt finalny, oddanej do użytku w 1914 r. przeprawy, zachwycał jednak stopniem kunsztu artystycznego. W projektowaniu charakterystycznych, mostowych wieżyczek i pawilonów, brał udział sam Stefan Szyller – wybitny polski architekt, autor m.in. bramy głównej Uniwersytetu Warszawskiego.
W 1915 r. Poniatoszczak został po raz pierwszy uszkodzony, przez wycofujące się z Warszawy wojska rosyjskie. Prowizoryczna naprawa przy pomocy drewnianych elementów nie okazała się dobrym pomysłem – szybko wybuchł bowiem pożar. Całość konstrukcji odbudowano porządnie dopiero w 1927 r. Rok wcześniej, 12 maja doszło na moście do innych burzliwych wydarzeń – spotkania ówczesnego prezydenta Polski Stanisława Wojciechowskiego oraz Józefa Piłsudskiego, skutkującego zorganizowaniem przez tego drugiego zamachu stanu (tzw. przewrotu majowego).
Kolejna zawierucha opanowała most podczas II wojny światowej. Poniatowski, jako ważna przeprawa strategiczna, był w 1944 r. elementem walk między wojskami niemieckimi, a powstańcami warszawskimi. Ostatecznie, we wrześniu, opuszczający Warszawę Niemcy wysadzili most w powietrze.
Most odbudowano bardzo szybko, w czasie jedenastu miesięcy i oddano do użytku 22 VII 1946 r., w propagandowe święto odrodzenia kraju, organizowane przez władze komunistyczne. Od tego momentu Poniatoszczak stał się czołową warszawską przeprawą Wiślaną, przez którą przejeżdża co roku kilkadziesiąt tysięcy samochodów i tramwajów. Ostatni duży remont mostu przeprowadzono w latach 1985-1990, drobniejsze naprawy i modyfikacje odbywają się jednak regularnie, co kilka lat.
Czy wiesz, że… ?
- Pierwotnie most Poniatowskiego nosił nazwę mostu Mikołajewskiego, na cześć rosyjskiego cara Mikołaja II. Nazwa ta z oczywistych względów nie mogła się przyjąć. Już w 1913 r. mieszkańcy upatrzyli sobie własnego, nieoficjalnego patrona, czyniąc nim ks. Józefa Poniatowskiego – nieustraszonego wodza, poległego sto lat wcześniej w słynnej bitwie narodów (1813), bratanka ostatniego króla Polski Stanisława Augusta
- Powojenny Poniatowski ulegał licznym modyfikacjom architektonicznym. W latach pięćdziesiątych rozebrano wieżyczki po stronie praskiej, a w 1962 r. pawilon wjazdowy od strony Śródmieścia. Całość mostu poszerzano i remontowano w latach sześćdziesiątych, siedemdziesiątych i osiemdziesiątych, dostosowując do bieżących wymogów drogowych.
- Fragmenty przedwojennego Poniatoszczaka można było przez wiele lat obserwować w korycie Wisły. Pozostałości mostu ostatecznie zebrano i zakonserwowano.
- Na moście widnieje wiele tablic pamiątkowych, upamiętniających budowę i odbudowę mostu oraz działania wojenne podczas II WŚ.
- Plaża pod mostem Poniatowskiego po stronie praskiej, to jedna z najpopularniejszych plenerowych atrakcji Warszawy w sezonie letnim.
Poniatowski Bridge, actually Bridge of prince Józef Poniatowski – bridge across the Vistula river, built in 1914 and rebuilt after World War I in 1946.
Poniatowski Bridge is one of Warsaw's oldest crossings across the Vistula. Plans to build a popular Poniatoszczak had already appeared in the last quarter of the nineteenth century. The final investment decision was not taken, however, until 1904, creating for this purpose the so-called The Third Bridge Construction Committee (there already were two bridges in Warsaw at that time – a passenger bridge Kierbedzia in place of today's Śląsko-Dąbrowski Bridge and the railway bridge, at the location of today's Gdański Bridge).
The pre-war Poniatowski Bridge had unbelievably bad luck. Already during the design stage, the designers and city authorities were accused of embezzlement and criticized for delays in the bridge construction. The final effect however, when the bridge was finished in 1914, delighted everyone with the degree of its artistic craftsmanship. Stefan Szyller himself, an outstanding Polish architect, author of the main gate of the University of Warsaw, participated in designing the characteristic bridge towers and pavilions.
In 1915 Poniatoszczak was first damaged by the Russian troops retreating from Warsaw. Emergency repairs using wooden elements proved to be a very bad idea – soon afterwards, a fire broke out. The whole structure was rebuilt properly only in 1927. A year earlier, on May 12, the bridge was home to another tumultuous event – the meeting between then Polish president Stanisław Wojciechowski and Józef Piłsudski, which resulted in a coup d'état organized by the latter (the so called May Coup).
The bridge was in the centre of more tumultuous events during World War II. Poniatowski, as an important strategic crossing, was one of the elements of fighting between German troops and Warsaw insurgents in 1944. Finally, in September, Germans blew up a bridge as they were leaving Warsaw.
The bridge was rebuilt very quickly, in eleven months and opened 22 VII 1946 during a celebration of the rebirth of the country, a propaganda event organized by the communist authorities. From that moment Poniatoszczak become the premier Warsaw's Vistula crossing, through which tens of thousands of cars and trams pass every day. The last big renovation of the bridge was carried out in the years 1985-1990. Minor repairs and modifications however take place regularly, every few years.
Do you know?
- Poniatowski Bridge originally was called Mikołajewski Bridge, in honour of the Russian Tsar Nicholas II. This name for obvious reasons, was not accepted. Already in 1913 the residents themselves found their own, unofficial patron, Józef Poniatowski – a fearless leader, killed a hundred years ago in the famous Bitwa Narodów (Battle of the Nations) (1813), nephew of the last Polish king Stanislaw August Poniatowski.
- The postwar Poniatowski underwent numerous architectural modifications. In the fifties the towers on the side of Prague were demolished and in 1962 the entrance pavilion from the city centre was dismantled. The whole bridge was widened and repaired in the sixties, seventies and eighties, adapting to the current road requirements.
- Portions of the pre-war Poniatoszczak could be observed for many years in the riverbed of the Vistula. The remains of the bridge were eventually collected and preserved.
- There are many plaques on the bridge, commemorating the construction and reconstruction of the bridge and various war-time events during the Second World War.
- The beach under the bridge Poniatowski on the Praga side of the Vistula, is one of the most popular outdoor attractions of Warsaw during the summer.