Roman Polański
reżyser, aktor, scenarzysta i producent filmowy, laureat Oscara w 2003 r. za reżyserię do filmu Pianista
(ur. 18.08.1933 r. w Paryżu we Francji – ...)
Najważniejsze to bujać w obłokach– motto autobiografii Romana Polańskiego pt. Roman, wydanej w 1984 r.
Olbrzymi dorobek filmowy Romana Polańskiego czyni go jednym z najbardziej znanych i cenionych twórców kinematografii na świecie. Reżyser otrzymał mnóstwo wyróżnień i nagród, w tym pięć nominacji do Oscara (jedna zwieńczoną statuetką – w 2003 r. za reżyserię do filmu Pianista), jeden Złoty Glob (za film Chinatown z 1974 r.) i dwie nagrody BAFTA. Odnosił też niezliczone sukcesy na europejskich festiwalach w Cannes, Wenecji i Berlinie.
Polański urodził się w Paryżu, w polsko-żydowskiej rodzinie, jako Raymond Roman Liebling. Pod koniec lat trzydziestych rodzina Romana z inicjatywy ojca przeniosła się do Polski. W trakcie wojny Polańscy, osadzeni w krakowskim getcie, cudem uniknęli zagłady (poza matką reżysera, która zginęła w Auschwitz). Roman uciekł z dzielnicy żydowskiej przed jej likwidacją i ukrywał się pod przybranym nazwiskiem Wilk, w niewielkiej wsi pod Wadowicami.
W 1946 r. Polański, jako trzynastoletni chłopak, otrzymał pierwszy aktorski angaż w słuchowisku radiowym, a w 1954 r. zadebiutował na wielkim ekranie w debiutanckim filmie Andrzeja Wajdy pt. Pokolenie, gdzie zagrał rolę młodocianego chuligana. W tym samym czasie rozpoczął naukę w Wyższej Szkole Filmowej w Łodzi na wydziale reżyserii.
W czasie studiów Polański nakręcił m.in. obsypany nagrodami film krótkometrażowy pt. Dwaj ludzie z szafą. Pierwszy pełnometrażowy film młodego reżysera – Nóż w wodzie (1962) otrzymał z kolei nominację do Oscara, przysparzając mu międzynarodową sławę.
Od lat sześćdziesiątych Polański aktywnie działał za granicą, reżyserując aż dziewiętnaście filmów pełnometrażowych. Przebywał m.in. we Francji i Wielkiej Brytanii, a w 1968 r. spełnił marzenie o wyjeździe do Hollywood, gdzie zrealizował horror Dziecko Rosemary (nagrodzony dwoma nominacjami, w tym jedną statuetką Oscara).
Końcówka lat sześćdziesiątych to jednak także początek osobistych dramatów Romana Polańskiego. W 1969 r. Sharon Tate, jego ówczesna żona, została zamordowana we własnym domu przez członków sekty Charlesa Mansona. Była wówczas w ósmym miesiącu ciąży.
W 1974 r. Polański nakręcił Chinatown z Jackiem Nickolsonem w roli głównej. Film okazał się prawdziwym kinowym hitem, otrzymując aż jedenaście nominacji do Oscara (i zdobywając jedną statuetkę – za scenariusz). Wkrótce po wielkim sukcesie, reżyser był jednak zmuszony opuścić Stany Zjednoczone. Skandal obyczajowy – oskarżenie o gwałt na trzynastoletniej modelce Samancie Geimer – i widmo więzienia, skłoniły Polańskiego do stałego osiedlenia się w Europie, gdzie przebywa nieprzerwanie od 1978 r.
Europejski etap kariery Polańskiego również obfitował w sukcesy. Już w 1979 r. w kinach pojawił się obraz Tess, który zdobył aż trzy oscarowe statuetki (na sześć nominacji). Od początku lat osiemdziesiątych Polański zaczął również częściej odwiedzać Polskę – w 1981 r. wystawił nawet swój własny spektakl teatralny pt. Amadeusz, w warszawskim Teatrze na Woli.
W 2002 r. światło dzienne ujrzał najbardziej znany film Polańskiego – dramat wojenny Pianista. Obraz, kręcony m.in. w Polsce i Wielkiej Brytanii, zdobył międzynarodowe uznanie, wygrywając Złotą Palmę w Cannes, siedem Cezarów oraz trzy Oscary – w tym m.in. za najlepszą reżyserię dla samego Polańskiego.
Roman Polański pozostaje aktywny zawodowo. Kręci kolejne filmy, będąc jednocześnie częstym gościem polskich festiwali filmowych.
Czy wiesz, że… ?
- Polański interesował się kinem już od czasów okupacyjnych. Jako małe dziecko podglądałprzez szczelinę w murze getta kroniki filmowe i nazistowskie filmy propagandowe.
- Polański bez powodzenia starał się o przyjęcie do szkół filmowych w Warszawie i Krakowie. Nie chciano go przyjąć, gdyż ojciec Romana był drobnym przedsiębiorcą, uważanym (wraz z całą rodziną) za wroga klasowego ustroju komunistycznego.
- W trakcie studiów Polański nakręcił osiem etiud i film dyplomowy. Nie napisał jednak pracy teoretycznej, dlatego nigdy nie otrzymał świadectwa ukończenia studiów.
- Procesy sądowe ws. seksafery Polańskiego ciągną się po dziś dzień. Reżyser nie może wyjechać do Stanów Zjednoczonych, gdzie grozi mu więzienie. W 2015 r. polski wymiar sprawiedliwości odrzucił wniosek sądowy USA o ekstradycję filmowca.
- Mimo owocnej kariery reżyserskiej, Polański wciąż epizodycznie pojawia się na dużym ekranie jako aktor. Wystąpił m.in. w roli Papkina w filmie Zemsta (2002) – kinowej adaptacji komedii Aleksandra Fredry, wyreżyserowanej przez Andrzeja Wajdę.