Poeta urodził się we Lwowie. Pochodził z rodziny o brytyjskich korzeniach – stąd jego nietypowe, jak na Polaka, nazwisko. Herbert długo nie był związany z pisarstwem. Po wojnie kształcił się w Krakowie i Toruniu, na kierunkach prawniczo-ekonomicznych. W 1951 r. przeniósł się na Uniwersytet Warszawski, gdzie zamierzał studiować filozofię.

Trudne życie Herberta w stolicy (w latach 1952-57 zamieszkiwał przy ul. Wiejskiej, dzieląc pokój sublokatorski z dwunastoma osobami), skłoniło go do sięgnięcia po pióro – początkowo bardziej w celach zarobkowych, niż z powodu artystycznych aspiracji. Zadebiutował w 1950 r. na łamach tygodnika Dziś i jutro, z którym współpracował przez kilka lat, publikując wiersze pod takimi pseudonimami, jak Patryk czy Stefan Martha. Z czasem nawiązał kontakty z innymi czasopismami – m.in. Tygodnikiem Powszechnym oraz miesięcznikiem Poezja. W 1956 r. wydał swój debiutancki tomik wierszy, pt. Struna Światła.

Mimo niebywałego kunsztu artystycznego, Herbert nie zdobył statusu poety narodowego. Odcinał się od konwencji narzuconych przez socrealizm, pisując wiersze niepopularne, a z uwagi na moralizatorski ton,także kontrowersyjne dla ówczesnej władzy. Duża część jego twórczości trafiała do szuflady, oczekując lepszych czasów. Poeta był zmuszony dorabiać sobie na różne sposoby, chwytając się prostych i słabo płatnych prac.

Lata sześćdziesiąte to etap śródziemnomorskich fascynacji Herberta. Korzystając z chwilowej odwilży politycznej, uzyskał pozwolenie na wyjazdy zagraniczne, kiedy to odwiedził m.in. Włochy i Grecję. Podróżował też po innych krajach europejskich (m.in. Niemcy, Francja, Holandia, Anglia) oraz po Stanach Zjednoczonych. Zainspirowany swoimi wyprawami, wydawał kolejne tomy esejów (m.in. Barbarzyńca w ogrodzie) oraz wierszy (np. Studium przedmiotu). W USA opublikowano tłumaczenia utworów Herberta, co uczyniło go jednym z najpopularniejszych poetów współczesnych w angielskim kręgu językowym.

Mimo długoletnich pobytów za granicą, Herbert nie porzucił Polski. Przeciwnie – mocno angażował się w działalność opozycyjną. W 1974 r. był sygnatariuszem Listu 15, żądającego udostępnienia Polakom mieszkającym w ZSRR kontaktu z polską kulturą, a rok później podpisał Memoriał 59, sprzeciwiający się autorytarnym zmianom w polskiej konstytucji.

Lata siedemdziesiąte to także okres, w którym Herbert stworzył swoje największe dzieło – wiersz Przesłanie Pana Cogito (1974), będący swoistym hymnem ruchu opozycyjnego. Postać Pana Cogito – człowieka szarego, czytelnika gazet i bywalca brudnych przedmieść, a jednocześnie osobnika niezwykle świadomego i nieugiętego wobec ponurej rzeczywistości – stała się bohaterem całego cyklu utworów. Cogito (utożsamiany niekiedy z samym Herbertem) promował postawę niezłomną, przeciwną wszelkiemu oportunizmowi.

W latach osiemdziesiątych Herbert publikował głównie w drugim obiegu. Wydał w ten sposób m.in. głośny zbiór wierszy Raport z oblężonego Miasta, nawiązujący do obowiązującego wówczas w Polsce stanu wojennego. W 1986 r. poeta przeniósł się do Paryża, gdzie spędził pięć lat. Schorowany wrócił do Warszawy w 1991 r. Mimo nasilających się dolegliwości astmatycznych, do ostatnich chwil życia tworzył. Tomik Epilog burzy ukazał się kilka miesięcy przed śmiercią Herberta w 1998 r. Grób poety znajduje się na Cmentarzu Powązkowskim.

Czy wiesz, że… ?

• W okresie II wojny światowej Herbert pracował m.in. jako karmiciel wszy w instytucie produkującym szczepionki przeciwtyfusowe.
• W latach pięćdziesiątych Herbert zarabiał dorywczo jako kalkulator chronometrażysta oraz płatny krwiodawca.
• Na wczesnym etapie twórczości poeta pisywał również dramaty. Część z nich została zaadaptowana na potrzeby słuchowisk radiowych.
• Zbigniew Herbert był bliskim przyjacielem polskiego noblisty Czesława Miłosza.
• Przed śmiercią, poeta otwarcie krytykował proces transformacji ustrojowej w Polsce, uznając przeprowadzone reformy za zbyt łagodne i kompromisowe.
• Herbert został odznaczony pośmiertnie Orderem Orła Białego – najważniejszym polskim odznaczeniem państwowym.
• Rok 2008  został ogłoszony przez polski Sejm rokiem Zbigniewa Herberta. Z tej okazji organizowano szereg imprez kulturalnych, a Narodowy Bank Polski wprowadził do obiegu monety z wizerunkiem poety.